Til heiðurs minningu Gaua Ella.
Árum saman nutu mörg okkar vefsíðunnar www.gauiella.is. Kær vinur minn Guðjón Elísson gerði og rak þessa vefsíðu okkur hinum til fróðleiks og skemmtunar. Gaui lést langt fyrir aldur fram og er hans mikið saknað. Af gefnu tilefni langar mig að halda minningu hans á lofti um ókomna tíð.
Guð blessi minningu Gaua Ella. Ég fór fyrir nokkru síðan að grennslast fyrir um tilveru gagnanna ómetanlegu á gömlu vefsíðu Gaua. Fyrir skemmstu hafði ég samband við son hans Kristján, sem tók mér einstaklega vel, sendi gögnin um hæl og gaf mér fullt leyfi til að nota þau að vild. Skömmu eftir þetta ánægjulega samtal okkar Kristjáns sendi hann mér þakkarbréf fyrir að hafa sýnt þessu áhuga og ætla að koma þessum ómetanlega fróðleik í örugga varðveislu. Þetta þótti mér ákaflega vænt um. Nú eru Örnefnasíðan og síðan um Fiskimiðin komin í örugga höfn. Draumur minn er að ná að auðkenna fiskimiðin á ítarlegri hátt.
Sævar Pálsson.
Á miðslæðinu
Tungubær
Lögn fyrir framan Höfða. Tungubær yfir Mávahlíðarhellu og tekið til eftir Stekkjasteini undan sætrum að austanverðu og lagt austur undan Tungubæ. 6 færi.
Gvendar Jó-mid
Langt er út í lúðumið.
Lá þar falinn bátur.
Tryssukot í Laugu-Lág
Og Laxa-Jón í Látur.
Katlaklettur
Eftir Borgargili (fyrir ofan Fögruhlíð) og Lambahnúkskollurinn fyrir ofan fellsröndina: Fiskilóð lögð 5 línur fram, en haukalóð í landið.
Fellsbrotið (vestara)
Stagfellið við Höfðabrún og eftir vestur jöðrum á Felli og Stöð: (Lúðumið) Lagt laust Stagfellið og í landið eftir vesturjöðrum yfir Stagfellið.
Vesturjaðrar á Syðramiði
Tekið til á Hafnarbroddum og lagt í landið eftir vesturjöðrum. (Lúðumið)
Korri
Korri í Höfðastalli og eftir vesturjöðrum á Felli og Stöð. (Lúðu og fiskimið lagt fram)
Legumið á Syðramiði
Eftir Grunnhamri og þegar fellið er gengið undir Stöðina, en vantar aðeins í austurjaðar á Felli. Fiski og Haukalóð lagðar fram.
Höfn og Holusteinn
Eftir Höfn og Holusteini og lagt fram. (Lúðumið)
Ómars-Háfur
Eftir Holusteini, tekið til á strák á Þúfu lagt fram. (Lúðumið)
Grunn-Holuhraun
Tekið til þegar grynnir upp úr Holu á 100m. og lagt í landið eftir holudyrum rétt opnum.
Hola
Eftir Holudyrum og Girðinginn í Skollavíkursnaga.
Holuhraun
Fyrir austan Holu alveg fram að brún, tekið til þegar dýpkar aftur suður þegar Hádegishnúkur er fastur við Stöð. (látið hylla í hnúkinn á austurfalli, en hafður laus á vesturfalli) lagt í landið.
Búðabær
Bjargnefið í gömlu Búðatóftirnar. Tekið til á Hafnarbroddum og lagt í landið. (Einnig má taka til á blindum Broddum og leggja í fram.) Lúðumið.
Búðabær í skarði
Eftir Búðabæ og strákum í miðju skarði. Lagt fram.
Bjarnamið
Dyrabrún opin og Bjarnamiðshnúfur bera í Höfðastall. Lagt fram eftir Hnausatám undan Bjargi.
Grynnra af Bjarnamiði
Tekið til með strák í miðju skarði og lagt fram eftir Hnausatám 6-7
Austara Fellsbrot
Hnausatærnar í Krossnesbjargið og lagt yfir Stagfellið við Höfðabrún. Einnig má leggja yfir Stagfellið í stefnu Stöng í Grjótá. (Lúðu og fiskilögn.)
Leirinn
Austari Eyjarendinn í skriðu fyrir sunnan Grundarhúsið og eftir Skipsþúfu. Lagt fram 3 línur fiskimið.
Hraunaklettur
Eftir stöng í Grjótá, tekið til á Strák í þúfu og lagt fram 5 færi. (Lúðumið)
Austara Korrabrot
Korri í suðurenda á Höfðakúlu og eftir austur Eyjarenda í Grjótá. Lagt fram 5-6 f. Haukalóð.
Skarðsklettur
Hádegishnúkur í austurjaðar á Stöð og Strákur í miðju skarði. (Lúðu og fiskimið) lagt fram 5 færi.
Litli Klettur
Eftir Hádegishnúk í Fellsrönd og eftir Hæstuhnúfu á Bjarnarhafnarfjalli. (Fiski og lúðumið)
Háfur eftir Hnúk
Háfur undan Eyrarfjalli og Hnúkurinn í Fellsrönd að vestanverðu. Lagt fram. (Lúðumið)
Vestara Háfahnúksbrot
Eftir Háf og Stöng í Grjótá. Lagt fram 5f tekið til á Háf blindum (Lúðumið).
Austara Háfahnúksbrot
Eftir Háf og austara Eyjarenda í Grjótá. Tekið til með Háf blindan og lagt fram (Lúðumið).
Steindórsflaga
Eftir Háf og Stöng í Grundarfoss. Lagt í landið. Lúðumið.
Í Hnúknum
Vallarhnúkur undan Höfðanum og háeyjan í Grundarfjarðarkirkju eða fellin. Tekið til á Hnúk blindum og lagt fram 5-6 f. (Þari)
Í brúninni
Hrísaklettur
Hrísakletturinn ber í efri bæinn á Hrísum, og Háskerðingur við brekkurnar fyrir ofan Vatnabúðir. (Lúðu og fiskimið).
Auga
Austur úr Hrísakletti. Hrísaklettur ber í neðri Hrísar og Kirkjufell í hök á Stöð. (Fiskimið).
Borgin
Borgin er í Holtsánni fyrir ofan Fögruhlíð og kemur í brúnina á Búlandshöfða, og Hafnarbroddar undan Eyrarfjalli. Haukalóð lögð í landið og fiskislóð fram í álinn.
Gauksmýrarklettur
Fram eftir vesturjöðrum. Tekið til á skipsþúfu og lagt fram yfir sextugt og þar er kletturinn sjálfur. (Fiskimið)
Ásbjarnarmið
Eftir Ófærugili við vestur horn á Stöð og Eyrarstrák í öxlina á Bjarnarhafnarfjalli. Eða eftir Girðing fyrir ofan Bugsmúla, eða Krossnesbæinn við Múlahornið og Holtsbæinn við Mávahlíðarhelluna. Krossaskaflinn er aðeins vestan við gilið í Ásbjarnamiðinu. (Fiski og lúðumið). Haukalóð lögð í landið eftir Gilinu.
Mávsbrún
Mávsbrúnin nær frá Ásbjarnarmiði að Snaga í Holu. Á þessum snaga eru Holudyr aðeins byrjaðar að opnast. Mávsbrúnin er þverhnýpt bjarg.
Hola
Eftir Holudyrum og Girðingin í Skollavíkursnaga.
Djúpiklettur
Girðingin ferskeitt (fram úr Vallarbjargi) og eftir Holusteini eða Fellsrönd í Ófærugil.
Tangi
Hnausavitinn í Bjargtána og Setbergskirkja í austurhorn á eyjunni.
Dyrabrún
Eftir opnum Dyrabrúnadyrum og fram í brún.
Díli
Rönd á Mýrarhyrnu við staðarnef og Dílakúla aðeins undan.
Böðvarsgil
Böðvarsgilið við vesturendann á Stöð, og fram í brún.
Vesturrönd
Austurrönd á Mýrarhyrnu og austurrönd á Stöð liggja saman.
Bekrablettur
Er á milli Randa. Ljósgrænn hvannarblettur í Mýrarhyrnu,
Austurrönd
Vesturrönd á Mýrarhyrnu og austurrönd á Stöð liggja saman.
Boðar
Þrælaboði
Holtsbærinn við Mávahlíðarhelluna og Höfðakotsbærinn við sætruna.
Vallarbæjarboði
Vallabærinn við sætrin og Víkurbærinn við endann á háu bökkunum í Vík (við Hópið).
Mávahnúksboðinn
Mávahnúkurinn í Staðarnefið að vestan og hnakki á Háskerðingi við brekkuendann.
Hempill
Eyrarhyrna í Vestur-Gjafa og Helgafell í skarðið á Háskerðing. (Lúðulögn lögð lausan Gjafa 4-6f).
BolliNaustálsbær og Bárartröð
bendast á við skolla.
Lítið stykki af Lágu Stöð.
Er leiðin fyrir Bolla.
Á Lágu-Stöð í vestur eyjarendann er Bolli sjálfur.
Í sundinu og við eyjuna
Melrakkaey
Lúðulögn.
Tekið til við eyjarhornið þegar suður eyjarendinn er í Búðabæinn og lagt austur og fram.
Fiskimið.
Bærinn í norður Bár í suður-eyjarendann og fellakollur við Hnausa.
Fiskimið.
Skriðan í Fellinu í Bjargið og Arnarhóll í Brimbrekkuna á eynni.
Fiskimið.
Arnarhóll í norður eyjarendann og Búðarholtið við Bjargið.
Fiskimið.
Gilfossinn í Suður-Eyjarendann og skriðu í Felli í Bjarg.
Álaþúfa
Álaþúfan í Stöð og Arnarhóll í suður eyjarendann.
Í Vikinu
Stórhóll (í Lárdal) í suður eyjarendann og eftir skipsþúfu. Lagt á Vatnabúðir. (Haukalóð).
Jakobsblettur
Smá hola 17 fm. Framan við eyjarrifið eftir grænum bletti norðan í Klakknum sem ber í Byrgið (norður enda.)
Gunnu Björns-mið
Stóru urðir í Mýrarhyrnu við Helluna og Skarðsklettur við Kirkjufellið. (Fastur við á liggjanda 62-68 fm). Smá hóll lagt annaðhvort í suður eða norður til að hitta á hólinn.
Lágahnúksflaga
Stóru urðir í Mýrarhyrnu við Helluna og Skarðsklettur við Kirkjufellið. (Fastur við á liggjanda 62-68 fm). Smá hóll lagt annaðhvort í suður eða norður til að hitta á hólinn.
Krossnesflaga
Eftir Krossneshúsinu gamla vestan við bjargið og hólana á eynni í Þórdísstaðabæinn. (Lúðumið).
Eftir Randarsteini í Sandvík
Tekið til á ennishömrunum og lagt eftir steininum í fellsrönd (steinninn er á múlanum). Lúðumið.
Eftir Oddunum
Höfðakúla vestan við stöðina, tekið til vestan til við Eyjuna og lagt á Spjör.
Austurmið
Hersgrunn
Korrahornið við Álaþúfu og lagt eftir múlanum. 6-8 f.
Fjallabrot
Helgafell í stalli á Háskerðingi og stóra Berserk undan Eyrarfjalli. (Með vesturfalli lagt á Vatnabúðir).
Hermannsgjafi
Er á milli Hempils og Selskers. Guðmundur Guðmundsson eldri fékk oft stórlúðu austan við Hempil. (Hempill: Eyrarhyrna í Vestur-Gjafa og Helgafell í skarðið á Háskerðing. Lagt lausan Gjafa 4-6f).
Við Kópaflögur
Boði fyrir suðvestan Flögurnar (mjótt sund) Suður-mið. Hrafnfoss við Eyrarhyrnuna, aðeins undan. (Lagt með boðanum að vestri 4-6f. Dýpi ca. 10-15fm).
Fellnaklettur
(Lúðumið) ASA af Sigmundarbrún. Hafrafellstindar undan Bjarnarhafnarfjalli og (Elliðaey í Flekkudal) lagt undan tindunum. Selsker í Hnausana.
Breddi
Hyrna í Leiðarhnúk og Helgafell í tvö skörð á Háskerðing.
Múlaá
Eyrarhyrna í Múlalá í Kolgrafamúla í landið.
?
Höskuldsey í Háskerðing og Selsker í Búðabæ og lagt undan Búðabæ.
Hnakkabrot
Helgafell samjaðra Háskerðing og Hnakki við Eyrarfjall og lagt í landið á Naustál.
Sigmundarbrún
(Fiskimið) Eyrarhyrna í vestari Gjafa og Helgafell í Höskuldsey (selsker í Mön).
Suður af Felladýpinu
Austurbrún á Stöð og Vesturrönd á Hyrnu og Sandhólskollurinn undan Bjarnarhafnarfjalli. Lagt á Stöð.
Hafrafellsbrún
(Suðurmið) Eyrarhyrna í Leiðarhnúk og Selsker í Bugsmúla. (Þá áttu að vera í brúninni, en síðan má keyra eftir því austur á Hafrafellstinda).
Stjóralega
Litli Berserkur vestan við Bjarnarhafnarfjall og Korri í Stól. (Lúðumið lagt í landið á Berserk). (Fiskimið eftir stóra Berserk og lagt fram í álinn).
Heimsendaflaga
Eftir Þorsteinskeyp og Mávahnúkskolli: Tekið til á 40fm. og lagt fram.
Kúlubrot
Röndin aðeins laus og fyrsta kúla undan Bjarnarhafnarfjalli og Grundarfossinn í Birgið á eynni. Þá er farið yfir Steindórsflugu og fram í Kúlubrotsálinn.
Brekinn
Helgafell í Háskerðing og Hornið undan (vestast?). Sandarnir undan.
Steinbogi
Steinbogi við Eyrarfjall og Helgafell á Háfjallinum (Háskerðing). Lagt fram og lausan Hornskoll og Steinbogi gengur undir.
Gunnlaugsmið
Kistufell uppi á Stöð og tekið til lausan Hornskollinn og Steinbogi gengur undir, stefna á sker.
Slóðin
Selsker í Grundarmön og Helgafell í Akureyjar 30-40fm. Þar er állinn 60fm.
Hempill
Helgafell í Háskerðing, Hirnukollur í Múlalág.
Hafrafellsbrún
Selsker í Bugsmúla (ferskeitt stikki framundan Selskeri), Hafrafellstindar framundan Bjarnarhafnarfjalli.
Tindabrún
Eyrarhyrna í Leiðarhnúk, Höskuldsey í Kárafell.
Pálsflaga
Oddbjarnarsker í Helgafell, Hnakki í syðri rönd Bjarnarhafnarfjalls. Bælisklettar í Borg á Klakk. Lagt fram á Selsker. (Lúðumið)
Flekksflaga
Heldur dýpra af flekknum sem er Akureyjarhausinn í flekkinn á Drápuhlíðarfjalli, Hirnukollurinn í Stóragjafa.
Í Álnum
Böðvarsgil
Eftir Matarfelli og Nasa.
Á Horninu
Austurrendur á Stöð og Hyrnu og Hornið við Suðurenda á Bjarnarhafnarfjalli. Lagt fram annað hvort eftir rönd eða horni.
Holusteinn
Eftir Matarfelli og Nasa. Byrjað á 80-90 fm og 3-4 bjóð lögð fram.
Þokumið
(El Dorado) Eftir Holudyrum og neðra haki í Matarfelli í Nasabrún.
Hóllinn
(á Nefjum) Hafrafell fram úr Eyrarfjalli og Mávahnúkur fast upp á Stöð. Rönd af Matarfelli fram úr Nasa. (fyrir austan alla hryggi).
Gísla-mið
Hornið eftir röndinni (Berserkur) undan fram af litla hrygg 60fm. Endinn á Bekrabletti í Stöðina á Austurfall og lagt í landið.
Eftir Dyrabrún
Eftir rétt opnum dyrum á Dyrabrún og eftir Djúphnúfu á Matarfelli (Búrfelli) við Nasa (Hreggnasa). Lagt fram yfir hrygginn og niður.
Eftir Háf og Holusteini
Tekið til á fullu dýpi og lagt fram.Tekið er til með Háf blindan undir Eyrarfjalli og lagt fram. (Háfurinn kemur undan). Lagt eftir Holusteini, sem er steinn austan í Stöð sem ber í vesturjaðar á Kirkjufelli. þá eru holudyr lokaðar.
Árnaflaga
Austur og dýpra af Bárðargrunni. Vesturjaðar á Felli ber í þrjár hnúfur á Stöð og Strákur í fremri öxl á Bjarnarhafnarfjalli. (Fiski og lúðumið).
Árnaflaga
Tekið til á Skarðsöxl og Valafell við hnúfurnar. Lagt fram eftir Valafellinu. (Lögnin lendir austan við háflögu).
Dýpra af Árnaflögu
Lagt eftir hakinu í Stöð. Tekið til þegar byrjar að grynnka aftur á næsta hrygg fram úr Árnaflögu. (Lagt í austurfalls-upptöku).
Bárðargrunn
Dýpra af Hrísakletti eftir Hrísakletti í efri Hrísar og Skipsþúfu á Bjarnarhafnarfjalli undan Eyrarfjalli.
Vestan við Árnaflögu
Hrói (djúp-Hrói) blindur. Vestur undir 6 mílum. Beint fram úr Árnaflögu upp á hrygg á 70 fm. Þá er Hrói orðinn laus sunnan við Ennið.
Sagan af því hvernig skráning okkar á gömlu miðunum hófst.
Flest okkar sem horfum út á hafið, sjáum við fyrir okkur stóran jafnan og tilbreytingarlausan flöt, sem allsstaðar virðist vera eins. Eins var með mig, þegar ég tólf ára gamall fór að róa með þeim afa mínum Pétri Konn og og bróður mínum Ómari á Svölu SH 178. Fljótlega lærði ég þó, að þótt báturinn væri stöðvaður á einhverjum tilteknum stað og færum rennt til botns, þá hélst dýpið ekki alltaf það sama og eftir tilsögn afa sá ég að afstaða fjalla og tinda og gilja og kletta í landi hvers til annars var sífellt að breytast. Þetta voru mín fyrstu kynni af staðarákvörðunum á hafi úti og vorum við mjög háðir því hvort það sást til lands eða ekki. Við höfðum ekki annað en kennileiti í landi og dýptarmæli til þess að vita hvar við vorum staddir. Núna þrjátíu árum síðar þarf ég oftast ekki annað en að líta á fjallahringinn til þess að vita nokkurn vegin hversu djúpt er undir og yfirleitt hvernig landslagið lítur út djúpt undir bátnum, hvort undir er grjót, hraun, sandur, leir eða drulla, þótt nýjasta tækni geri okkur kleift að sjá þetta allt saman á tölvuskjá.
Þegar svo afi okkar hætti til sjós, héldum við Ómar áfram í sumarfríum okkar. Vorum við 13 og 15 ára gamlir og á besta aldri til að læra og ákafir í að viða að okkur fróðleik, sérstaklega varðandi hvar helst væri fisk að finna og gerðumst mjög spurulir við gamla fiskimenn.
Eftir að Svalan skemmdist við bryggju og sökk, fórum við að vinna í landi og sinntum þessu ekki um árabil.
Það var ekki fyrr en 1986, sem við Ægir Már yngsti bróðir minn keyptum saman trilluna Má SH 71 sem var þriggja tonna trébátur (Seinna Bára SH sem gerð var út á leikskólalóðinni) að við fórum að rifja upp þessi gömlu mið. Kom þá Ómar af miklum áhuga til aðstoðar og fór jafnvel í nokkra róðra með okkur til upprifjunar. Þá gerðist það eitt sinn er við fórum að leggja haukalóð eftir tilsögn Ómars, að eftir þetta langan tíma var hann farinn að rugla aðeins saman kennileytum og í staðinn fyrir að leggja eftir Háf og Holusteini lögðum við eftir Þúfunni og holusteini. Árangurinn var mjög góður og fengum við fjórar stórflyðrur í þessu fyrsta kasti og margar síðar, því þetta varð eitt af okkar uppáhaldsmiðum og heitir nú Ómarsháfur.
Við fórum upp úr þessu að skrá niður allt sem við höfðum upp úr afa og pabba og reyna að pumpa fleiri. Ómar fór í nokkrar heimsóknir til gsmalla fiskimanna með stílabók í hönd og hafði upp úr þeim ómældan fróðleik. Þessir gömlu menn voru sumir tregir til að láta af hendi þessi gömlu atvinnuleyndarmál, en gerðu sér þó grein fyrir að þetta voru mikil verðmæti sem fólust í vitneskju sem þeir voru við það að fara með í gröfina og reyndust orð að sönnu, því flestir eru látnir nú og einn þeirra lést aðeins einni viku eftir heimsókn Ómars.
Eftir að Eyrbyggjar hollvinafélag Grundarfjarðar fór þess á leit við okkur að fá að birta þessi gömlu landmið ræddi ég málin við Ómar, og ákváðum við að úr því að við vorum svo lánsamir að bjarga þessari dýrmætu vitneskju frá glötun væri það skylda okkar að sjá til þess að hún glataðist ekki í framtíðinni, því ekki verðum við eilífir frekar en aðrir.
Í mínum augum hafa flestir staðir á hafsbotni í okkar nágrenni sín heiti líkt og staðir á þurru landi og í von um að, þrátt fyrir að flestir skipstjórar í dag nefna allar staðarákvarðanir í löngum runum af tölustöfum, þá vil ég leggja mitt af mörkum til að gömlu nöfnin gleymist ekki.
Guðjón Elisson.
Gaui Ella
Velkomin á örnefnasíðuna
Texti
